Samolyotda qanday taomlar berishadi va u yerga ovqat qayerdan keladi

Ba’zi yo‘lovchilar styuardessalar samolyot bortida ovqat tayyorlaydi deb o‘ylashadi (yo‘q). Aslida uni kim va qayerda tayyorlashi, ekonom va biznes klassdagi taomlar qanday farqlanishi va nima uchun halol yoki kosher menyusini tatib ko‘rish kerakligini (hatto diniy an’analarga amal qilmasangiz ham) ko‘rib chiqamiz.

Samolyotlarda ovqatlanish qanday tashkil etiladi?

Aviatsiyada ovqat ta’minoti – bu murakkab logistika tizimi bo‘lib, unda har bir taom bir nechta bosqichlardan o‘tadi: menyuni ishlab chiqishdan tortib, bortda xizmat ko‘rsatishgacha. Oziq-ovqat yetkazib beruvchi kompaniyalar xavfsizlik va sifat bo‘yicha qat’iy standartlarga muvofiq ishlaydi, tayyorlangan taomlar esa sinchkovlik bilan tekshiriladi.

Parvozlar uchun taom qayerda tayyorlanadi?

Aviakompaniyalar uchun taomlarni aeroport hududida yoki uning yaqinida joylashgan maxsus keytering kompaniyalari tayyorlaydi. Aviakompaniyalar parvozlarni amalga oshiradigan har bir shaharda ular bilan shartnomalar tuzadi. Masalan, Toshkentda eng yirik bort ovqatlanish operatori Uzbekistan Airways Catering bo‘lib, u O‘zbekiston havo yo‘llari va boshqa tashuvchilarning reyslarini oziq-ovqat bilan ta’minlaydi.

Bunday korxonalar bir vaqtning o‘zida bir nechta aviakompaniyalar uchun ovqat tayyorlaydi, ammo menyu va ovqatlanish sifati tashuvchining aniq byudjeti va standartlariga bog‘liq. Shuning uchun ba’zilarining bortida to‘liq issiq tushlik olish mumkin bo‘lsa, boshqalarida faqat sendvich va ichimlik olish mumkin.

Tayyor taomlar samolyotda isitiladigan maxsus kasaletkalarga (folga idishlar) qadoqlanadi. Biznes-klass yo‘lovchilariga taomlar hali yerdaligida chinni idishlarda tortiladi, bortda esa styuardessalar ularni shunchaki tarqatadi.

Qadoqlashdan so‘ng, barcha oziq-ovqatlar samolyotga biroz zaxira bilan yuklanadi. Aviakompaniyalar oziq-ovqatdan zaharlanish holatlaridan qo‘rqqanligi sababli, yangi dengiz mahsulotlari yoki yumshoq pishloqlar kabi tez buziladigan mahsulotlardan foydalanilmaydi, bu esa oziq-ovqatdan zaharlanish xavfini kamaytiradi va bort oziq-ovqatlarini saqlash muddatini uzaytiradi. Agar parvoz kechiktirilsa, allaqachon tayyorlangan taomlar hisobdan chiqariladi va yangi partiyaga almashtiriladi.

Qo‘shimcha so‘rash mumkinmi? Agar birinchi porsiyadan keyin to‘ymagan bo‘lsangiz, bort kuzatuvchisidan qo‘shimcha ovqat qolgan-qolmaganligini so‘rashingiz mumkin. Ortiqcha porsiyalar bo‘lsa, sizga bepul beriladi.

Bortda qanday taomlar bo‘ladi?

Standart «tovuq yoki baliq» tanlovidan tashqari, yo‘lovchilar maxsus menyuga buyurtma berish imkoniyatiga ega. Aksariyat aviakompaniyalar quyidagilarni taklif qiladi:

• Vegetarian taomlar (go‘shtsiz);

• Vegan taomlari (go‘sht, sut va tuxumsiz);

• Halol taomlar (islomiy talablarga javob beradi);

• Kosher taomlari (yahudiylarning diniy me’yorlari bo‘yicha tayyorlangan);

• Bolalar menyusi;

• Parhez menyusi (kam kaloriyali, diabetik va h.k.).

Maxsus taomlarni oldindan – parvozdan kamida 24–48 soat oldin buyurtma qilish kerak. Parhez yoki dinni tasdiqlovchi hech qanday hujjat talab qilinmaydi. Buni aviakompaniya saytining «Bronlashni boshqarish»‎ bo‘limida amalga oshirish mumkin.

Aytgancha, maxsus ovqat odatda asosiy ovqatdan oldinroq tarqatiladi va uning porsiyalari ko‘pincha standart ovqatdan ko‘proq bo‘ladi. Ba’zi yo‘lovchilarning ta’kidlashicha, bunday taomlar standart ratsiondan mazaliroq bo‘ladi. Shunday qilib, agar yangi narsani sinab ko‘rmoqchi bo‘lsangiz, masalan, halol yoki kosher menyusini buyurtma qilishingiz mumkin.

Ba’zan reysda umuman ovqat berilmaydi?

Aviakompaniyalar barcha reyslarda oziq-ovqat bilan ta’minlashga majbur emas. Loukosterlar (masalan, Wizz Air va Air Arabia) odatda chipta narxiga ovqatlanishni kiritmaydi – uni faqat alohida sotib olish mumkin.

Agar siz ovqat berilmaydigan reysda uchmoqchi bo‘lsangiz, ovqatni o‘zingiz bilan olib ketishingiz mumkin. Asosiysi, 100 ml dan ortiq suyuqliklarni tashish taqiqlanishini hisobga olish kerak. Masalan, sho‘rva yoki smuzi olib kirolmaysiz, ammo buterbrod, salat va yong‘oqlarni olib kirish mumkin. Qo‘shnilarga xalaqit bermaslik uchun hidsiz taom tanlagan ma’qul.

Aviakompaniya saytida yoki uning qo‘llab-quvvatlash xizmati orqali reysingizda oziq-ovqat bo‘lishi yoki bo‘lmasligini aniqlab olishingiz mumkin.

Biznes-klass taomlari nimasi bilan farq qiladi?

Biznes-klass menyusi alohida ishlab chiqiladi – masalliqlar qimmatroq, taomlar esa murakkabroq. Agar ekonom klassda guruchli tovuqdan murakkabroq taomni kamdan-kam uchratsangiz, biznes klassda mashhur oshpazlarning steyki yoki mualliflik taomlarini tatib ko‘rishingiz mumkin.

Ba’zi aviakompaniyalar Mishlen restoranlari bilan hamkorlik qiladi. Masalan, Turkish Airlines Istanbulning eng yaxshi restoranlaridan oshpazlarni jalb qilmoqda, Singapore Airlines esa Gordon Ramzi bilan, 2024-yil kuzidan boshlab esa Monika Galetti bilan birgalikda menyuni ishlab chiqdi.

Biznes-klassda taom tortilishi ham boshqacha: plastik idishlar o‘rniga chinni idishlar va metall oshxona anjomlari, bir martalik salfetkalar o‘rniga matoli salfetkalar ishlatiladi. Taassurotlarga ta’siri juda katta, ayniqsa uzoq reyslarda.