Yuklar va qo‘l yuklarini qanday tashish kerak: O‘zbekistonlik sayyohlar uchun qoida va tavsiyalar

Sayohatga otlanar ekanmiz, doimo bir savol bizni o‘ylantiradi: qanday qilib yuklarni to‘g‘ri joylashtirish va ro‘yxatdan o‘tish paytida muammolarga duch kelmaslik mumkin? Har bir aviatashuvchining o‘z tashish me’yorlari mavjud bo‘lib, ularni buzish qo‘shimcha xarajatlarga yoki hatto parvozdan mahrum bo‘lishga olib kelishi mumkin. Qanday cheklovlar mavjudligi, ular nima uchun zarurligini aniqlashtiramiz va parvozdan oldin kutilmagan muammolarning oldini qanday olish mumkinligini ko‘rib chiqamiz.

Yuk va qo‘l yuki nima?

Qo‘l yuki – bu yo‘lovchi o‘zi bilan samolyot saloniga olishi mumkin bo‘lgan narsalar. Uning asosiy xususiyatlari aviakompaniya tomonidan belgilangan kichik o‘lcham va vaznidir. Odatda qo‘l yukiga quyidagilar kiradi:

• Hujjatlar va qimmatbaho buyumlar (pasport, chiptalar, pul, elektron qurilmalar);

• Dori-darmonlar va eng zarur narsalar (kerak bo‘lsa, retsept bilan);

• Noutbuklar, planshetlar, fotoapparatlar va boshqa qurilmalar;

• Oziq-ovqat (agar u xavfsizlik va bojxona nazorati qoidalarini buzmaydigan bo‘lsa);

• Qo‘l yukidagi suyuqlikka bo‘lgan talablarga javob beradigan shaxsiy gigiyena buyumlari.

Ko‘pchilik aviakompaniyalar qo‘l yuki og‘irligini 5-10 kg bilan cheklaydi va uning o‘lchamlari yuqori javonda yoki oldindagi o‘rindiq ostiga joylashtirish imkonini berishi kerak. Parvozdan oldin aviakompaniyangizdan qo‘l yuki tashish me’yorlarini aniqlab oling.

Yuk esa – yo‘lovchi samolyotning yuk bo‘limiga topshiradigan narsalar. Qo‘l yukidan farqli o‘laroq, u yo‘lovchidan alohida tashiladi va kattaroq hamda og‘irroq narsalarni o‘z ichiga olishi mumkin.

Har bir aviakompaniya yuk og‘irligi, o‘lchamlari va o‘rinlar soni bo‘yicha o‘z tashish me’yorlarini belgilaydi. Odatda ekonom-klassda 20–30 kg, biznes-klassda esa undan ko‘proq yukta ruxsat beriladi. Biroq, loukosterlarda boshqacha qoidalar bo‘lishi mumkin, shuning uchun parvozdan oldin doimo tafsilotlarni aniqlashtirish lozim.

Yuk cheklovlari nima uchun kerak?

Har bir samolyotning o‘z uchish og‘irligi bor – bu havoga xavfsiz ko‘tarilishi mumkin bo‘lgan maksimal og‘irlik. Unga yonilg‘i, oziq-ovqat, ekipaj, yo‘lovchilar, ularning yuk va qo‘l yuklari kiradi.

Hech kim o‘zi bilan bir tonnalik haykalni olib ketmasligi aniq, ammo aviakompaniyalar yukning maksimal og‘irligini belgilab, bunday ehtimolni ham istisno qiladi. Undan pul to‘lab ham oshib bo‘lmaydi.

Cheklovlar nafaqat fizikaga, balki iqtisodga ham tegishli: samolyot qancha og‘ir bo‘lsa, shuncha ko‘p yonilg‘i talab qilinadi, demak, parvoz narxi ham oshadi. Xarajatlarni muvozanatlash uchun aviakompaniyalar chipta narxiga cheklangan yuk og‘irligini (odatda 20–30 kg) kiritadi va ortiqcha yuk uchun qo‘shimcha haq so‘raydi. Ba’zi tashuvchilar, ayniqsa loukosterlar, chipta narxini pasaytirish uchun bagajni tarifga umuman kiritmaydi.

Bagajning og‘irligi va o‘lchamlari bo‘yicha cheklovlar aviakompaniya qoidalari va mamlakat qonunchiligiga bog‘liq. Shuning uchun chipta sotib olishdan oldin tashuvchi saytidan ma’lumotlarni aniqlashtiring.

Bagajda nimalarni tashish mumkin?

Qo‘l yukidan farqli o‘laroq, bagaj bo‘limida ko‘proq narsalarni tashish mumkin. Biroq, ma’lum cheklovlar mavjud. Quyida bagajda tashishga aniq ruxsat berilgan buyumlar ro‘yxati keltirilgan:

• Kiyim va poyabzal – cheklovsiz, lekin yuk og‘irligini hisobga olish kerak.

• Oziq-ovqat mahsulotlari – quruq va qadoqlangan mahsulotlarni tashish mumkin, ammo ba’zi mamlakatlar ayrim mahsulotlarni olib kirishni taqiqlaydi.

• Dori-darmonlar – bagajda olib o‘tish mumkin, ammo ular tarkibida kuchli ta’sir qiluvchi moddalar bo‘lsa, retsept va bojxonada deklaratsiya talab qilinishi mumkin.

• Suyuqliklar va ichimliklar – spirtli ichimliklar, kosmetika vositalari, atir-upalar, ammo ba’zi mamlakatlarda miqdori cheklangan.

• Sport anjomlari – chang‘ilar, snoubordlar, tennis raketkalari, golf klyushkalari, ammo qo‘shimcha to‘lov talab qilinishi mumkin.

• Elektron qurilmalar – noutbuklar, fotoapparatlar, maishiy jihozlar, lekin litiy-ionli batareyalar va bunday batareyalar o‘rnatilgan elektron qurilmalar qo‘l yukida olib yurilishi shart.

Nimalarni bagajda tashish mumkin emas?

Bagajga qo‘l yukiga nisbatan yumshoqroq munosabatda bo‘linsa-da, ba’zi narsalarni tashish taqiqlanadi:

• Tez alangalanuvchi va portlovchi moddalar (atseton, porox, yondirgichlar, bo‘yoqlar va hokazo).

• Har qanday ko‘rinishdagi gazlar (suyultirilgan, siqilgan, zaharli).

• Radioaktiv, zaharli, oson oksidlanadigan va yemiruvchi moddalar (kislotalar, ishqorlar, kimyoviy moddalar).

• O‘qotar qurollar (maxsus ruxsatnoma bo‘lmasa).

• Ba’zi mamlakatlarda ayrim buyumlarni olib kirish taqiqlangan. Masalan, Saudiya Arabistoniga spirtli ichimliklarni olib kirish mumkin emas.

Bagajim ruxsat etilgan me’yordan oshib ketsa, nima qilishim kerak?

Aviakompaniya bilan bog‘laning — tafsilotlarni qanchalik erta bilsangiz va tashuvchini ogohlantirsangiz, shuncha yaxshi. Sizga umuman shuncha yukni tashish mumkinmi va qancha qo‘shimcha to‘lash kerakligini aytishadi.

Og‘irlikni taqsimlang. Oila a’zolaringiz yoki do‘stlaringiz bilan sayohat qilayotgan bo‘lsangiz, vaznni bir nechta yo‘lovchining yuklari o‘rtasida qayta taqsimlash imkoniyati mavjud.

O‘zbekiston aviakompaniyalarining bagaj tashish me’yorlari

Yana nimalar muhim

1. Turkiya, BAA yoki Rossiyaga uchayotganingizda, ayniqsa parvozlar almashtirilganda, mahalliy yuk tashish qoidalarini hisobga oling.

2. O‘zbekiston qonunchiligiga ko‘ra, agar naqd pul miqdori 5 000 dollar ekvivalentidan oshsa, uni albatta, deklaratsiya qilishingiz shart.

3. Kuchli ta’sir qiluvchi dorilar (masalan, tarkibida kodein mavjud bo‘lgan) uchun retsept va bojxona organlarining ruxsatnomasi talab qilinadi.

Qanday qilib bagaj bilan bog‘liq muammolarning oldini olish mumkin?

• Chipta xarid qilishdan oldin aviakompaniya qoidalari bilan tanishib chiqing.

• Aeroportda qo‘shimcha to‘lovlardan qochish uchun yuklarni uyda taroziga tortib ko‘ring.

• Agar dori-darmon, texnika yoki qimmatbaho buyumlar olib ketayotgan bo‘lsangiz, kerakli hujjatlarni tayyorlab qo‘ying.

• Boradigan mamlakatlarning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga oling, ayniqsa alohida bojxona qoidalari joriy etilgan hududlarga uchayotgan bo‘lsangiz.