O‘g‘lim bilan Janubiy Koreyaga qanday bordik va bu bizga nimalarni o‘rgatdi
Bu sayohatdan olgan saboqlarim: yil fasli, ovqatlanish, turar joy va boshqa jihatlar haqida.
Salom, men Gulnarman. Mart oyida oilamiz — turmush o‘rtog‘im, qaynonam va o‘g‘lim bilan Janubiy Koreyada 10 kun o‘tkazdik. Tair o‘shanda 1 yosh-u 4 oylik bo‘lgan edi, bu uning uchinchi chet el sayohati, ammo birinchi bor shunchalik uzoqqa borishi edi. Bu sayohatdan olgan saboqlarim bilan o‘rtoqlashmoqchiman.
Mart — bola bilan sayohat qilish uchun eng qulay payt emas
Chiptalarni dekabr oyida sotib olgan edik va o‘shanda ob-havo bashorati ancha optimistik edi. Aslida esa, bu yil Janubiy Koreyada mart oyi g‘ayritabiiy sovuq keldi: kunduzi turli kunlarda harorat o‘rtacha +5 dan +13 darajagacha bo‘ldi. Oftobda iliqroq, soyada esa izg‘irin shamol esardi. Uchinchi-to‘rtinchi kuni tumov boshlanib, qo‘lqop va sharf kiyishga majbur bo‘ldik. Yaxshiyamki, hech kim isitmalamadi va bir-ikki kundan keyin ahvolimiz yaxshilandi. Shunday qilib, Koreyaga keyinroq kelish ma’qulligini tushundik. Masalan, mart oyining oxiri yoki kuz boshida, sayyohlar kam, lekin ob-havo yaxshiroq bo‘ladi.
Ortiqcha narsalarni olmadik va bu to‘g‘ri qaror bo‘ldi
Kiyim-kechak. Chaqaloq uchun uch to‘plam, jumladan: koftalar, uzun yengli futbolkalar, kolgotkalar, ishtonchalar, paypoqlar, futbolkalar va xonada kiyish uchun ikkita yupqa qalpoqcha. Ustki kiyimlardan kombinezon, yengil kurtka, bahorgi qalpoqcha, qo‘lqop va ikki juft poyabzal oldik.
Rezinali yarim kombinezon bunday sayohat uchun eng qulay yechim bo‘ldi. Tair tez-tez yerda yotardi, yiqilardi, shag‘al va yog‘och bo‘laklari bilan o‘ynardi, ustiga ichimliklar to‘kib qo‘yardi, lekin bizni bu tashvishga solmasdi.
Dori qutichasi va gigiyena vositalari. ChatGPT bilan maslahatlashib, o‘zim bilan quyidagilarni oldim:
- Isitmaga qarshi dori;
- Oshqozon buzilishiga qarshi vosita;
- Tish yorib chiqishida ishlatiladigan gel (Tairning jag‘ tishlari yorib chiqayotgandi);
- Yaralarni tuzatuvchi malham;
- Terining qizarishi va hasharotlar chaqishiga qarshi krem;
- Termometr (elektron).
Bulardan tashqari, qaychi, cho‘miltirish vositasi va tagliklar (taxminan 25 ta) oldim. Bu to‘g‘ri qaror bo‘ldi, chunki Janubiy Koreyada bolalar juda kam ekan va tagliklar birinchi darajali ehtiyoj hisoblanmas ekan. Dorixonalarda tagliklar sotilmaydi, men ularni faqat bir marta katta supermarketda ko‘rdim va bular trusiksiz, oddiy tagliklar edi, shuning uchun biz ularni sotib olmadik. Chejudo orolida zaxiramiz tugagach, turmush o‘rtog‘im tagliklarni bir necha soat qidirib, nihoyat 39 ming so‘mga Huggies (qadoqda 3 ta) topdi. Qaytish yo‘liga yetarli bo‘lishi uchun uchta qadoq sotib olishga majbur bo‘ldik.
O‘yinchoqlar va boshqa narsalar. Sevimli o‘yinchoqlarini oldik: mashinalar tasviri tushirilgan kitob va musiqali ot, shuningdek, sumkaga sig‘adigan bir juft kichkina mashina. Albatta, Babyzen Yoyo 2 aravachasini ham oldik — uni samolyotga qo‘l yuki sifatida olib kirish mumkin (u aynan shunday sayohatlar uchun sotib olingan edi) va Ergobaby ryukzagini ham. Aravachaning ham, ergo-ryukzakning ham foydasi tegdi. Sayohatdan oldin bunga shubhamiz yo‘q edi va amalda bu to‘plam eng yaxshi tanlov ekanligini tasdiqladi.
Narsalar kam bo‘lgani tufayli uch kishilik qo‘l yuki bilan mamlakat ichida sayohat qilish imkoniga ega bo‘ldik (chamodonda turmush o‘rtog‘im, men va o‘g‘limning kiyimlari bor edi).
Kvartira mehmonxonadan qulayroq, ammo ba’zi jihatlari bor
Biz bilan buvijon va chaqalog‘imiz bo‘lgani sababli, darhol mehmonxona xonalari emas, balki kvartira ijaraga olishga qaror qildik. Men birinchi qavatdagi yoki lifti bor binolardagi, maydoni 33 kvadrat metrdan katta, oshxonasi va biz hamda buvijon uchun ikkita alohida xonasi bo‘lgan kvartiralarni tanladim. Bir kecha uchun o‘rtacha 1,1 million so‘mdan ortiq to‘lamadik.
Kvartirada chindan ham qulay edi: nonushtani o‘zimiz tayyorlar, kichik restoranlarda ovqat olib, kechki ovqatni uyda yerdik. Chaqalog‘imiz erkin yura olar, har birimizning o‘z makonimiz bor edi. Biroq, Koreyada markaziy isitish tizimi yo‘qligi sababli, kvartiralar biz odatlanganidan salqinroq edi. Masalan, kvartiramizda qishda harorat 25-26°C bo‘lsa, bu yerda 20-21°C atrofida edi (his qilishimizcha). Isitishni yoqqanimizda, ikki soatdan so‘ng havo isir, ammo futbolkada yuradigan darajaga yetmasdi. Seuldagi birinchi kvartirada Tair krossovkasini yechmasdi, biz ham uni cho‘miltirmasdik. Pusanda omadimiz keldi, kvartira zamonaviy va toza edi, shuning uchun u taglikda yugurardi. Chejudoda yana salqin bo‘ldi, Seuldagi so‘nggi kvartira esa o‘rtacha edi.
Itevon tumanida
Seul markazining qayeridadir
Yana kir yuvish mashinasi bor kvartiralarni tanlashga harakat qilardim, chunki bolalar kiyimi tez kirlanishini bilardim. Endi tushundimki, quritish mashinasi ham bor kvartiralarni tanlash kerak ekan. Tairning kiyimlarini va paypoq kabi mayda-chuyda narsalarni hatto rakovinada ham yuva olardik, lekin o‘sha paypoqlar ba’zan ikki kungacha qurimasdi. Baxtimizga, Pusandagi kvartirada quritish mashinasi bor edi va biz u yerda barcha kiyimlarimizni, hatto safar o‘rtasida kirlangan ryukzagimizni ham yuvdik.
Metroda bola bilan yurish avtobusga qaraganda osonroq
Shaharlarda faqat jamoat transportidan foydalandik. Seul metrosida yurish bizga juda yoqdi. Yagona muammo metroga kirish uchun lift topish edi. Metroning ichida yurishimiz osonroq bo‘ldi, ammo lift uzoqda bo‘lsa, pastga tushish yoki yuqoriga chiqish qisqa bo‘lsa, turmush o‘rtog‘im aravachani o‘zi ko‘tarib tushirardi. Ba’zida eskalatorlardan foydalanganmiz, garchi bu taqiqlangan bo‘lsa ham (buni maslahat bermayman).
Avtobuslarda noqulaylik tug‘ilardi — old eshikdan kirishga majbur edik: bizni aravachada ko‘rishsa ham, markaziy eshiklarni ochishmasdi (yoki haydovchilarda orqani ko‘rsatuvchi oyna yo‘q, ammo bunday ekaniga ishonish qiyin). Agar yo‘lovchilar ko‘p bo‘lsa, aravachani yig‘ishga to‘g‘ri kelardi, chunki unga maxsus joy ajratilmagan edi.
Pusandagi yer osti kitob do‘konida
Leeum museum of Arts
Leeum museum of Arts
Muzeylarga borish mumkin, lekin samarali emas
Toddler bilan sayohatda muzeydagi eksponatlarni diqqat bilan o‘rganish, tushlikdan rohatlanish yoki kitob tanlash uchun vaqt topilmaydi. Tair doim qayoqqadir shoshilar, muzeylardagi polga o‘rnatilgan o‘t o‘chirgichlarni ushlab ko‘rar, oyna ortidagi eksponatlarni ushlashga intilardi. Shuning uchun muzeylarda men aslida Tairning ortidan yugurib, u biror narsani ag‘darib yoki sindirib qo‘ymasligini nazorat qilardim. Shu nuqtai nazardan, faqat bepul muzey yoki ko‘rgazmalarga borish to‘g‘ri edi, chunki pullik chiptalar o‘zini oqlamasligi aniq edi.
Ammo ba’zi muzeylar qoshida bolalar zonalari yoki bolalar ekspozitsiyalari mavjud. Albatta, Tair hozircha ikkinchisini baholay olmaydi, lekin bolalar maydonchalarini — ha. Misol uchun, Koreya Milliy etnografiya muzeyida ajoyib bolalar maydonchasi bor edi. U yerda tortilgan to‘r va shaffof rangli zinapoyalar mavjud bo‘lib, biz 20 daqiqaga yaqin vaqt o‘tkazdik va kichkintoyimiz rosa to‘yib o‘ynadi.
Koreyadagi hojatxonalar va yo‘rgak almashtirish joylari haqida xavotirlanishning hojati yo‘q
Tashqarida sovuq bo‘lgani sababli ko‘p vaqtimizni binolar ichida o‘tkazdik. Bu davrda hojatxonalar va yo‘rgak almashtirish joylari bilan bog‘liq hech qanday muammo bo‘lmadi: ular hatto erkaklar hojatxonalarida ham mavjud. Seulda ko‘plab muzeylarga tashrif buyurdik va ona-bola xonalaridan foydalandik. Ular juda qulay edi: stulchalar yoki kichik divanlar, bir nechta yo‘rgak almashtirish stollari, ba’zilarida hatto mikroto‘lqinli pechlar ham bor edi. Bolalar uchun alohida xonalar bo‘lmagan (yoki men shunchaki ko‘rmagan) savdo markazlarida ayollar hojatxonalarida yo‘rgak almashtirish stollari va kichik hojatxonalar o‘rnatilgan maxsus kabinalar mavjud edi.
Bar va arzon oshxonalarda vaziyat boshqacha (ba’zi joylarda kalitni olib, qo‘shni barning hojatxonasiga borish kerak edi, masalan), lekin biz u yerlarga bola bilan bormasdik.
Koreys taomlari bolalar uchun emas
Men, buvijon va Tair uchun an’anaviy taomlar juda achchiq ekan. Biz kichkintoyni yogurt, banan va pechenye bilan ovqatlantirar edik (Tair guruchni uncha yoqtirmaydi), sayohatning o‘rtalariga kelib, unga dengiz mahsulotlari va miso sho‘rvasi yoqishini angladik.
Ovqat bilan bog‘liq qiyinchiliklar tufayli ko‘krak suti bilan oziqlantirish (KSO) qutqardi. Men buni ataylab to‘xtatmagandim, chunki sayohatni kutayotgandim. Buning ikki tomoni bo‘ldi. Bir tomondan, uni doim ovqatlantirishim mumkin edi. Yangi joylar, shahar shovqini, vaqt farqi — bu barcha stressni bola sut bilan bosardi. Boshqa tomondan esa, biz yana tungi ovqatlanishga qaytdik va umuman olganda, kunduzi u jamoat transportida menga tez-tez yopishardi. Menga hech kim g‘alati qaramasdi, lekin baribir o‘zimni noqulay his qilardim, hatto sharf bilan yopingan bo‘lsak ham.
Seuldagi tushlik
Xuddi o‘sha joyda
Pusanda kechki ovqat
Agar uchta katta odam bo‘lsa, bola bilan faol sayohat qilish mumkin
Sayohat paytida biz kuniga 18 ming qadam bosib, uch joyni ko‘rdik: Seul, Pusan, Sogvipxo (Chedjudo orolidagi shahar). Tair ko‘pincha uyg‘oq bo‘lardi: aravachada o‘tirardi, atrof xavfsiz bo‘lsa (bog‘lar va muzeylarda) yugurardi, injiqlik qilganda uni ergoryukzakka solardik, agar jahli chiqsa, qo‘limizga olardik.
Uch kishi bo‘lganimiz juda yaxshi bo‘ldi. Bir katta odam bolaga mas’ul bo‘lsa, ikkinchisi unga yordam bersa, uchinchisi bemalol sayr qilishi mumkin. Bu samolyotda ham qulay, chunki qatordagi uchta yonma-yon o‘rindiq sizniki bo‘ladi. Seuldagi oxirgi kunlarda, hammamiz charchab qolganimizda, qaynonam va chaqaloq yarim kunni kvartirada o‘tkazishardi. Bu juda yaxshi edi, chunki turmush o‘rtog‘im bilan birga vaqt o‘tkazish imkoniyatiga ega bo‘lardik.
Mahalliy aholi bolalarni yaxshi ko‘radi va bu har narsada seziladi
Bu qandaydir rasmiyatchiliklarda ham, odamlarning o‘zlarida ham seziladi. Masalan, K-ETA 17 yoshdan 65 yoshgacha bo‘lgan odamlarga rasmiylashtiriladi, ya’ni bolalar (keng ma’noda) mamlakatga bemalol kira oladilar. Biz Pusan shahriga poyezdda bordik. Tairning chiptasi bepul bo‘lishiga qaramay, hayratlanarli tomoni shundaki, uning men bilan yonma-yon alohida o‘rni bor edi. Bu juda qulay bo‘ldi, chunki biz bir yarim soat davomida boshqalarga xalaqit bermasdan bemalol sayohat qila oldik.
Biz hazillashib, Janubiy Koreyadagi barcha buvilar Tairni sevib qoldi, deymiz. Ehtimol, bu tug‘ilish darajasi pastligining boshqa tomonidir - hamma joyda chaqaloqqa e’tibor qaratiladi. Haddan tashqari emas, lekin sezilarli darajada. Pusanda avtobus haydovchisi Tairga pechenye berdi, barista ayol esa uni qo‘liga oldi. Pusan-Cheju yo‘nalishidagi samolyotga chiqish paytida "Jeju air" aviakompaniyasi bizga bepul imtiyozli chiqish huquqini berdi. Aeroport xodimlarining bizni hamma joydagi navbatlarda (masalan, pasport nazoratida) o‘tkazib yuborishganini aytmasa ham bo‘ladi.
Bola bilan sayohat sekinlashadi, lekin bu hatto yaxshi
Sayohat paytida, besh-yetti yil avval Yevropaga qilgan sayohatlarimni tez-tez esladim: asosiy diqqatga sazovor joylarga yetib borish va kun davomida imkon qadar ko‘proq narsalarni ko‘rish uchun ertalab soat to‘qqizgacha uydan chiqishga intilardik. Oila bilan bu ehtimol mumkindir, ammo biz boshqacha yo‘l tutdik. Odatiy tartibimizda yashadik: ertalab soat to‘qqizlarda shoshilmay uyg‘onib, nonushta qilar va o‘n-o‘n birlarda shaharga chiqardik. Kuniga bir-ikki joyni ziyorat qilib, kechqurun yetti-sakkizlarda qaytib kelardik. Sayohatdan katta umidlarim yo‘q edi va yolg‘iz yoki dugonam bilan bo‘lsam ham albatta boradigan shahardagi barcha zamonaviy konsept-do‘konlar, qahvaxonalar yoki barlarga tashrif buyurishni rejalashtirmagan edim. Biroq bu sayohatning sifatini pasaytirmadi: u bir maromda bo‘lsa-da, baribir o‘ziga xos jo‘shqin va mazmunli kechdi.
Uzoqroq qolmagan bo‘lardim — o‘n kunlik faol sayohat charchatadi — ammo bir-ikki yildan so‘ng yana takrorlagan bo‘lardim.
